Τι είναι η νόσος του Πάρκινσον;
Η νόσος του Πάρκινσον (ΝΠ) είναι μια εκφυλιστική νευρολογική ασθένεια που οδηγεί σε απώλεια κυρίως των κυττάρων που παράγουν ντοπαμίνη σε μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου, τη μέλαινα ουσία.
Πόσο συχνή είναι η νόσος του Πάρκινσον;
Σχεδόν 10 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με τη νόσο του Πάρκινσον. Είναι η δεύτερη πιο συχνή νευροεκφυλιστική νόσος μετά τη νόσο Αλτσχάιμερ. Ο αριθμός των ατόμων που ζουν με τη νόσο του Πάρκινσον θα αυξηθεί σημαντικά στο μέλλον λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.
Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου του Πάρκινσον;
Η νόσος του Πάρκινσον εξελίσσεται διαφορετικά σε κάθε πάσχοντα. Υπάρχουν πολλά συμπτώματα που σχετίζονται με τη νόσο, αλλά κανείς από τους πάσχοντες δεν εμφανίζει όλα τα πιθανά συμπτώματα. Ωστόσο, υπάρχουν τρία κύρια συμπτώματα, ο συνδυασμός των οποίων είναι απαραίτητος για τη διάγνωση:
Επιβράδυνση των κινήσεων (βραδυκινησία)
Η γενική κινητική ανεπάρκεια είναι η βασική προϋπόθεση για τη διάγνωση της νόσου του Πάρκινσον. Αυτό το σύμπτωμα μπορεί θεωρητικά να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε μορφή κίνησης, αλλά διαφέρει σημαντικά από άτομο σε άτομο. Η κινητική ανεπάρκεια εκδηλώνεται συχνά με περιορισμένη κινητικότητα μέσω βηματισμού με μικρά βήματα, αδέξιο βάδισμα και μειωμένες κινήσεις του κορμού. Επιπλέον, ενδέχεται να επιδεινωθεί και η δεξιότητα των χεριών, γεγονός που οδηγεί σε γραφή μικρών χαρακτήρων σε ορισμένους ασθενείς σε πρώιμο στάδιο. Μπορεί επίσης να παρατηρηθεί καθυστέρηση στην κατάποση, η οποία συνοδεύεται από διαταραχές της κατάποσης και φαινομενικά αυξημένη σιελόρροια. Σε ορισμένους πάσχοντες, η ένταση της φωνής μειώνεται και η ομιλία γίνεται συγκεχυμένη. Η κινητική ανεπάρκεια μπορεί επίσης να επηρεάσει τις εκφράσεις του προσώπου και να οδηγήσει σε παγωμένη έκφραση προσώπου (καθηλωμένο προσωπείο).
Το φαινόμενο on-off χαρακτηρίζεται από μια ξαφνική αλλαγή από κατάσταση καλής κινητικότητας σε κατάσταση ακινησίας, αλλά συνήθως παρατηρείται μόνο μετά από πολλά χρόνια φαρμακευτικής θεραπείας.
Τρέμουλο (τρόμος)
Ο λεγόμενος τρόμος σε κατάσταση ηρεμίας είναι ένα συνηθισμένο πρώιμο σημάδι της νόσου του Πάρκινσον. Ο τρόμος προκαλείται από την εναλλασσόμενη ένταση σε αντίθετους μύες και είναι συνήθως αρχικά μονόπλευρο. Οι πάσχοντες αναφέρουν συχνά αυξημένη συχνότητα εμφάνισης όταν αποσπάται η προσοχή τους, π.χ. όταν διαβάζουν ή βλέπουν τηλεόραση. Ωστόσο, ο μεμονωμένος τρόμος μπορεί να έχει ποικίλες αιτίες, π.χ. συνέπειες κίνησης και άθλησης, στρες ή τραυματισμό. Επιπλέον, ο τρόμος μπορεί επίσης να προκληθεί από τη λήψη ορισμένων φαρμάκων.
Μυϊκή δυσκαμψία (ακαμψία)
Η ακαμψία προκαλείται από ακούσια σύσπαση των μυών που είναι σημαντικοί για την κίνηση. Εξωτερικά ορατή είναι μια ελαφρά κάμψη της άρθρωσης του αγκώνα, του κορμού και του αυχένα καθώς και των αρθρώσεων του γόνατος. Οι μυϊκές μάζες που βρίσκονται κοντά στο σώμα συχνά επηρεάζονται πιο έντονα. Η δυσκαμψία συνοδεύεται συχνά από πόνο. Ο πόνος στους ώμους και τα χέρια για τον οποίο δεν μπορεί να διαπιστωθεί άλλη αιτία είναι ένα συνηθισμένο πρώιμο σημάδι της νόσου.
Επιπλέον, οι πάσχοντες παρουσιάζουν πολλά ακόμη συμπτώματα σχετιζόμενα ή μη με την κίνηση.
Αστάθεια στάσης (διαταραχές της όρθιας στάσης)
Η αστάθεια στάσης είναι μια διαταραχή της όρθιας στάσης. Οι μικρές, γρήγορες αντανακλαστικές εξισορροπητικές κινήσεις μπορεί να καθυστερήσουν στη νόσο του Πάρκινσον, οδηγώντας σε αστάθεια βάδισης και στάσης. Αυτό μπορεί να ενταθεί μέχρι του σημείου της τάσης για πτώση.
- Οσφρητικές και γευστικές διαταραχές με μειωμένη ικανότητα αντίληψης οσμών έως και απουσία αντίληψης οσμών
- Διαταραχές ύπνου, π.χ.δυσκολία στον ύπνο ή αϋπνία καθώς και Διαταραχή συμπεριφοράς του ύπνου REM με μη φυσιολογική σωματική και ψυχική δραστηριότητα
- Γαστρεντερικά συμπτώματα, π.χ. διαταραχή γαστρικής κένωσης, δυσκοιλιότητα
- Ουρολογικά συμπτώματα, π.χ. δυσλειτουργία της ουροδόχου κύστης, σεξουαλικές διαταραχές
- Διαταραχές ρύθμισης του κυκλοφορικού συστήματος με πτώση της αρτηριακής πίεσης σε όρθια θέση (ορθοστατική υπόταση) έως και απώλεια των αισθήσεων
- Διαταραχές ρύθμισης της θερμοκρασίας με μειωμένη ανοχή στη θερμότητα
- Ψυχοσωματικά συμπτώματα, π.χ. κατάθλιψη, παραισθήσεις, επιβράδυνση των διαδικασιών σκέψης ή ακόμη και άνοια. Ωστόσο, ειδικότερα η άνοια γίνεται συνήθως εμφανής μόνο μετά από πολλά χρόνια ασθένειας.
- Αισθητηριακά συμπτώματα, π.χ. δυσφορία (δυσαισθησία), και κυρίως πόνος που πλήττει τις αρθρώσεις.
Ποιους προσβάλλει η νόσος του Πάρκινσον;
Τα ακριβή αίτια της νόσου του Πάρκινσον δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητά. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η αιτία είναι ένας συνδυασμός γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου για τη νόσο του Πάρκινσον είναι η μεγαλύτερη ηλικία, με τη διάγνωση για τους περισσότερους πάσχοντες να γίνεται μεταξύ 60 και 70 ετών. Η πιθανότητα εμφάνισης της νόσου στους άνδρες είναι 1,5 φορά μεγαλύτερη από ό,τι στις γυναίκες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η νόσος μπορεί να εμφανιστεί πριν από την ηλικία των 50 ετών, κάτι που είναι γνωστό ως Νεανικό Πάρκινσον. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η γενετική εξέταση μπορεί να είναι χρήσιμη, καθώς πρόσφατα διαπιστώθηκε ότι ορισμένες γενετικές αλλαγές σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου του Πάρκινσον. Σε περίπου 10 έως 15% του συνόλου των περιπτώσεων της νόσου Πάρκινσον μπορούν να ανιχνευθούν γενετικά αίτια.
Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση της νόσου του Πάρκινσον;
Δεν υπάρχει ενιαία διαγνωστική εξέταση για τη νόσο του Πάρκινσον. Τα αποτελέσματα της κλινικής εξέτασης είναι καθοριστικής σημασίας για τη διάγνωση. Ωστόσο, εξειδικευμένες πρόσθετες διαγνωστικές εξετάσεις, όπως απεικονιστικές διαδικασίες, εξετάσεις πυρηνικής ιατρικής (FP-CIT SPECT και PET), εργαστηριακές διαγνωστικές εξετάσεις και γενετικές εξετάσεις υποστηρίζουν την κλινική διάγνωση ή χρησιμεύουν για τη διαφοροποίηση από άλλες ασθένειες με παρόμοια συμπτώματα.
Πώς αντιμετωπίζεται η νόσος του Πάρκινσον;
Η θεραπεία της νόσου του Πάρκινσον μέσω της αντιμετώπισης των αιτιών δεν είναι ακόμη δυνατή. Ωστόσο, υπάρχουν αποτελεσματικές φαρμακευτικές θεραπείες που μπορούν να προσαρμοστούν και στοχεύουν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. Σε συνεργασία με άλλους κλάδους υγείας, όπως η διατροφική συμβουλευτική, η φυσικοθεραπεία, η εργοθεραπεία και η λογοθεραπεία, οι πάσχοντες μπορούν να παρουσιάσουν βελτιώσεις στην καθημερινή ζωή. Με την εξέλιξη όμως της νόσου, η φαρμακευτική αγωγή συχνά πρέπει να λαμβάνεται σε υψηλότερες δόσεις και σε μικρότερα χρονικά διαστήματα. Ως εκ τούτου, συχνά συνδυάζονται. Εάν εξακολουθείτε να παρατηρείτε έντονες διακυμάνσεις στην επίδραση, θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο συνεχούς έγχυσης φαρμάκων μέσω ενός συστήματος αντλίας ή η πιθανότητα χειρουργικής επέμβασης βαθιάς διέγερσης του εγκεφάλου. Ρωτήστε τον/την ιατρό σας εάν αυτές οι θεραπευτικές αγωγές είναι κατάλληλες και για εσάς.
Προσαρμόζοντας τον τρόπο ζωής σας, μπορείτε επίσης να επηρεάσετε θετικά την πορεία της νόσου. Τα εύλογα διαλείμματα ανάπαυσης και η τακτική σωματική άσκηση στην καθημερινή ζωή μπορούν να βοηθήσουν. Τα σημερινά δεδομένα υποδεικνύουν ότι ειδικότερα η τακτική άσκηση αντοχής μπορεί ενδεχομένως ακόμη και να καθυστερήσει τη νόσο.
Έχω ακούσει διάφορα για τη νόσο του Πάρκινσον. Ισχύουν;
Υπάρχουν πολλοί μύθοι και παρανοήσεις σχετικά με τη νόσο του Πάρκινσον. Το να γνωρίζετε τι αληθεύει και τι είναι ψευδές μπορεί να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε καλύτερα τη νόσο. Για αυτόν τον λόγο, εδώ θα βρείτε έναν κατάλογο με τις πιο συνηθισμένες παρανοήσεις:
Το Πάρκινσον επηρεάζει ΜΟΝΟ την κίνηση ή τα κινητικά συμπτώματα, όπως το τρέμουλο, η δυσκαμψία και η βραδύτητα.
Πολλά συμπτώματα του Πάρκινσον δεν έχουν καμία σχέση με την κίνηση. Οι περισσότεροι ασθενείς υποφέρουν επίσης από μη κινητικά συμπτώματα, τα οποία επίσης επηρεάζουν την ποιότητα ζωής τους και απαιτούν θεραπεία. Μπορείτε να μάθετε περισσότερα γι’ αυτό εδώ (σύνδεσμος στο κεφάλαιο «Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου του Πάρκινσον;»).
Η σοβαρότητα της νόσου του Πάρκινσον μπορεί να εκτιμηθεί με βάση μία και μόνο παρατήρηση.
Πολλά συμπτώματα της νόσου Πάρκινσον ενδέχεται να ποικίλλουν σε σοβαρότητα και δεν είναι όλα ορατά ανά πάσα στιγμή. Πολλά άτομα με νόσο του Πάρκινσον βιώνουν τις λεγόμενες φάσεις «ON» (όταν αισθάνονται καλά και η φαρμακευτική αγωγή λειτουργεί) και φάσεις «OFF» (όταν τα συμπτώματα είναι δυσάρεστα και η φαρμακευτική αγωγή δεν λειτουργεί επαρκώς). Είναι χρήσιμο να καταγράφετε αυτές τις διακυμάνσεις, καθώς αυτό σας επιτρέπει να παρακολουθείτε την εξέλιξη των συμπτωμάτων σας σε σχέση με τον χρόνο και τις δόσεις που παίρνετε τα φάρμακά σας, γεγονός που βοηθά τον/την ιατρό σας να προσαρμόσει το φαρμακευτικό σας σχέδιο. Μιλήστε με τον/την ιατρό σας σχετικά με τέτοιου είδους ημερολόγια θεραπείας.
Καθώς η λεβοντόπα σταματά να δρα μετά από μερικά χρόνια, η χορήγηση θα πρέπει να καθυστερήσει όσο το δυνατόν περισσότερο.
Πρόσφατα ερευνητικά αποτελέσματα επιτρέπουν μια διαφοροποιημένη άποψη για τη χρήση της λεβοντόπα ως αρχικής θεραπείας σε νεότερους ασθενείς. Αν και η έγκαιρη έναρξη αυτής της θεραπείας δεν μπορεί να σταματήσει τη νόσο, μακροπρόθεσμα οδηγεί σε μείωση της σχετικής αναπηρίας. Οι ανησυχίες σχετικά με την εκδήλωση επιπλοκών λόγω της πρώιμης έναρξης της θεραπείας με λεβοντόπα, οι οποίες οδήγησαν σε παρερμηνευμένες στρατηγικές εξοικονόμησης λεβοντόπα, έχουν συσχετιστεί με μελέτες. Αντίθετα, καταδείχθηκε η δυνατότητα έγκαιρης βελτίωσης της ποιότητας ζωής μέσω στοχευμένης και βασισμένης στις ανάγκες θεραπείας, καθώς και παροχής συμβουλών σε σχέση με όλες τις επιλογές θεραπείας.
Ο/η ιατρός σας μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια το μέλλον και την εξέλιξη της ασθένειάς σας.
Δεδομένου ότι κάθε πάσχων έχει διαφορετική εξέλιξη νόσου και αντιδρά διαφορετικά στη θεραπεία, είναι αδύνατο να σας δοθεί ακριβής πρόβλεψη για το πώς θα εξελιχθεί η ασθένειά σας. Ωστόσο, υιοθετώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής και λαμβάνοντας έγκαιρη και εξειδικευμένη θεραπεία για τη νόσο του Πάρκινσον, μπορείτε να επηρεάσετε θετικά την πορεία της νόσου και να μειώσετε τον κίνδυνο επιπλοκών. Ρωτήστε τη θεραπευτική σας ομάδα τι μπορείτε να κάνετε στη δική σας περίπτωση για να προάγετε την κατάσταση της υγείας σας.
Όλοι οι πάσχοντες από Πάρκινσον εμφανίζουν «υποτροπές».
Τα συμπτώματα του Πάρκινσον σπάνια αλλάζουν ξαφνικά σε διάστημα ημερών ή εβδομάδων. Εάν αυτό συμβεί, είναι σημαντικό να αναζητήσετε την αιτία μαζί με τη θεραπευτική σας ομάδα. Αλλαγές στη φαρμακευτική αγωγή, λοιμώξεις, έλλειψη υγρών, έλλειψη ύπνου, άγχος και άλλες επιδράσεις στην κατάσταση της υγείας σας μπορούν να επηρεάσουν τα συμπτώματα του Πάρκινσον. Είναι συνεπώς σημαντικό να αναγνωριστούν οι υποκείμενες αιτίες για τυχόν οξεία επιδείνωση της γενικής κατάστασης και να ληφθούν υπόψη κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
Επιθυμείτε να διαβάσετε περισσότερα για τη νόσο του Πάρκινσον;
Η οργάνωση ομάδων αυτοβοήθειας Deutsche Parkinson Vereinigung e.V. παρέχει λεπτομερή άρθρα, podcasts και βίντεο σχετικά με τη νόσο του Πάρκινσον στην ιστοσελίδα της:
